All around
Inmiddels vloog ik all around the world en zit ik weer op mijn eigen bank. Tijd voor het laatste verhaal van deze keer Uganda.
De belangstelling voor het leesprogramma is ‘all around’ zei een teacher tegen me. De belangstelling is groot evenals de behoefte aan boeken, methode boeken en leesboeken. Steeds meer scholen zetten de eerste stap: de wil om te veranderen! Veel leerkrachten hebben ergens gehoord of geleerd dat het, bij het leren lezen, belangrijk is om letter klanken aan te leren in plaats van letter namen. De volgende vraag is dan: hoe pak je dat aan? En nu ontdekken steeds meer scholen dat er een goede methode is en daar willen ze graag meer van weten. Kortom, de vraag naar workshops / trainingen is groot. Dat is heel mooi, maar levert ook weer vragen op. Hoe gaan we dat aanpakken? Gelukkig zijn er teachers die al zelf workshops zijn gaan geven. Anderen hebben bedacht om spelmateriaal te maken en te gaan verkopen. Met de mensen die de methode kent en heeft geleerd om op een andere manier (interactief) onderwijs te geven hebben we gepraat over hoe nu verder. Het lijkt ons een goed plan om met een groep bij elkaar te komen voor een (train de trainer) training. Deze trainers kunnen dan weer nieuwe mensen trainen. Hoe, wat en wanneer? Dat is de volgende uitdaging.
Vanuit Jolly Learning wordt ook geprobeerd om via het ministerie voet aan de grond te krijgen. De meningen over wanneer met Engels te beginnen is nog verdeeld. De leerkrachten die ik spreek vinden allemaal dat op jonge leeftijd met Engels moet worden begonnen. Er zijn teveel verschillende stammentalen en Engels is de officiele taal. Wil je iets bereiken, dan moet je het Engels beheersen.
Prive scholen lopen voor op de overheidsscholen en de kinderen presteren er beter.
Goede prestaties kunnen ook tot jaloezie leiden en zelfs tot het ‘afpakken’ van kinderen. Op Goshen academy wordt ook gewerkt met Jolly Phonics en de kinderen lezen duidelijk beter dan op scholen waar ze dat niet doen. Nu komt het echter voor dat die andere scholen de ouders van kinderen, die goed presteren, gratis onderwijs aanbieden als ze naar P7, het laatste jaar op Primary school, gaan. Aan het eind van het jaar doen de kinderen examen en deze kinderen scoren hoog en dat komt dan op naam te staan van de school die de kinderen ‘afgepakt’ heeft. Frustrerend natuurlijk.
Op New Horizon heb ik voor de oudere kinderen in P6 en P7 en het voortgezet onderwijs, die nog niet goed kunnen lezen, heb ik een programma gemaakt om ze alsnog te helpen.
Na deze vier weken kan ik zeggen:
Er is veel gebeurd, er gebeurd nog veel en er moet nog meer gebeuren.
En ik heb weer genoten van mijn werk, van de kids, van alle nieuwe en bekende mensen die ik ontmoet heb. Ik ben weer op bekende plaatsen geweest, maar ook op veel nieuwe plekken.
Ik wil weer iedereen, all around, bedanken die mij en mijn werk weer gesteund hebben!
Tot ?????
Groeten van Ineke
Via via
Een week voordat ik naar Uganda ging werd ik gebeld door een vrouw uit Wadinxveen. De kerk en school aldaar ondersteunen Childrensure house in Kiwangala. Van sponsorgeld wilde ze graag iets kopen dat kan helpen om het niveau op de school te verbeteren. Na wat speurwerk kwam ze bij Jolly Phonics uit en besloot verdere inlichtingen te vragen bij Jolly Learning in de UK. Daar werd ze doorverbonden met Chris Jolly en die wist weer dat ik naar Uganda ging. Zo kwam ze bij mij met de vraag of ik er heen kon voor een workshop. Ze was op het spoor van Jolly Phonics gekomen via iemand die betrokken is bij Bondeko school, een school waar ik in 2013 een workshop hebt gegeven en waarvan het team een paar dagen op New Horizon is geweest. Via via, kom je nog eens ergens!
In het gebied waar de school staat zijn ontzettend veel weeskinderen die bij familie of andere mensen wonen. Ook zijn er kinderen die in hun ouderlijk huis zijn blijven wonen. Mozes Kiwala helpt deze kinderen zo goed als hij kan en probeert voor deze kinderen voor goed onderwijs te zorgen.
Woensdag ben ik er heen geweest. Een lange rit van ongeveer 4 uur, maar zeker de moeite waard. Omdat het tijd scheelt, qua prijs erg meevalt en het wel een veilig gevoel is in deze verkiezingstijden, heb ik Jimmy weer als chauffeur gehuurd.
Er waren teachers van 3 verschillende scholen, die samen met Jolly Phonics en meer (inter)actief leren aan de slag willen.
De kinderen op veel scholen waren woensdag alweer vrij, omdat er toen verkiezingen voor de district hoofden waren. Gelukkig is het tot nu toe rustig gebleven na de verkiezingen voor de president, ook al is het een publiek geheim dat deze niet eerlijk zijn verlopen. Onderweg naar Kiwangala reden we langs het huis van de oppositieleider. Deze heeft nog steeds huisarrest en er staat veel politie.
Dinsdag hadden we een opfris bijeenkomst over het lezen op New Horizon. Woensdag gingen de teachers, waar nodig, de sounds oefenen en herhalen en donderdag spelvormen verkennen. Woensdag en donderdag was ik er zelf niet bij, want op New Horizon zijn inmiddels mensen die genoeg kennis hebben en deze over kunnen brengen. Zelf ben ik donderdag naar Yes and Amen geweest. Ook daar waren nieuwe teachers en was er behoefte aan bijscholing. Hier wordt hard gewerkt aan het bouwen van twee nieuwe lokalen.
Zaterdag was een school in Bombo aan de beurt, een uurtje rijden vanaf Kampala. Deze keer gingen Hildah en Lindah mee. Ik vind het altijd erg positief om samen met leerkrachten gaan, maar dat is lastig als ze zelf voor de klas staan. Deze uitnodiging was via een teacher, die op New Horizon heeft gewerkt, gegaan.
Na afloop had ik met een paar meiden in Kampala afgesproken bij een zwembad. Uiteraard ging het regenen (gelukkig niet hard) toen ik aankwam. Daar sta ik hier namelijk om bekend. Via de Indiër weer terug naar Noah’s Ark. Want ook chicken masala hoort voor mij bij Uganda.
Vanmorgen was ik op bezoek in Namawajollo en sprak daar twee teachers die op New Horizon gewerkt hebben en het is elke keer weer een feestje om te horen wat er allemaal via via gebeurd!
Groeten van Ineke.
Keuzes
Toen ik vorig jaar in Kenia was ontmoette ik daar via via Phaustin die een landbouwproject runt, maar ook ruim 30 weeskinderen een thuis biedt en een school heeft. Ook deze school heb ik toen bezocht. Een paar maanden geleden mailde hij mij. Hij ziet de goede resultaten bij de kinderen, op het gebied van lezen nu Jolly Phonics gebruikt wordt en er meer interactief onderwijs wordt gegeven, en hij vroeg of ik ook naar scholen van vrienden van hem in Uganda wilde komen. Zodoende vertrok ik maandagochtend vroeg, met Jimmy als chauffeur, naar Busia. Na drie uur rijden, pikten we Phaustin op in Busia stad en gingen nog 20 kilometer verder de bush in naar het dorp Bunyadeti. Er waren leerkrachten van 4 verschillende scholen. We zaten onder een boom, de teachers waren zeer geïnteresseerd en het was erg gezellig. Omdat het lastig is om 42 sounds en liedjes na 1 dag te onthouden is het altijd even zoeken hoe ze dit later nog kunnen oefenen. De bestanden staan op een computer, maar ja, dan moet er wel een computer zijn. Soms heeft iemand een geschikte telefoon. In dit geval was er ergens een cd speler en had het hoofd een email adres en kon het zo geregeld worden.
De afstand tussen de scholen is niet groot en de scholen kunnen en willen met elkaar samenwerken als ze met de Jolly Phonics beginnen.
Na afloop wilden ze nog even de rivier de Dyo laten zien. Bij Bunyadeti geeft de rivier de grens tussen Kenia en Uganda aan.
Sister Beatrice, van Grace and Compassion Convent in Kenia, had me gevraagd om haar ook weer te bezoeken maar ik heb er voor gekozen om dat niet te doen. Ik zou alleen tijd hebben voor een kort bezoek, maar moest daar wel een visum voor kopen.
Woensdag was ik van plan om naar Kiwangala te gaan. De weg daarheen gaat via Kampala en omdat het onrustig was in verband met de verkiezingen werd het afgeraden om te reizen. Het zou zo wie zo drukker zijn dan anders. Veel mensen gingen die dag naar familie, omdat ze daar nog ingeschreven staan (het lijkt het kerstverhaal wel) of omdat ze toch bij familie willen zijn als er iets gebeurd. Bij gevaar willen veel mensen de kans hebben om de bush in te gaan. Iemand zei: ‘Ik heb een boom uitgezocht waar ik dan ik klim’. Uit dit soort verhalen blijkt dat het land een geschiedenis heeft van oorlog en geweld.
Wel een lastige keuze, ga ik wel of ga ik niet, ik had het wel aangedurfd, maar ik heb er toch maar voor gekozen om dit bezoek uit te stellen. En nu maar hopen dat het deze week weer rustig is.
Donderdag was de dag van de verkiezingen en zaterdag werd bekend dat Museveni, met bijna 61% weer tot president is verkozen. Ik heb diverse redenen gehoord waarom mensen voor Museveni kiezen. ‘Er zijn ook dingen verbeterd’ wordt gezegd, en ‘er is meer rust in het land, vrede, sinds hij aan de macht is’. Of mensen zijn bang voor de gevolgen als hij niet herkozen wordt. Ook het gebrek aan betere kandidaten wordt genoemd. Anderen zouden toch liever een andere president zien, iemand die zich meer om zijn mensen, en met name de armen, bekommerd. Van de week in Mukono zaten we midden in een optocht, gelukkig in een auto.
Morgen beginnen de scholen weer en is de hele lange vakantie voorbij. Op Noah’s betekent dit het einde van het vakantieprogramma voor de kinderen.
Ik heb me deze week gebogen over het plan hoe we Jolly Phonics en Jolly Grammar op New Horizon gebruiken en voortzetten. Het al bestaande plan is inmiddels aangepast en kan besproken worden. Ook heb ik een plan gemaakt hoe we oudere kinderen kunnen helpen die niet met deze leesmethode zijn opgegroeid en problemen hebben met lezen. Met name op Secondary school blijkt dat veel kinderen die van andere scholen komen problemen hebben met lezen. Maar ook de kinderen van P6 en ouder van New Horizon zijn niet opgegroeid met deze methode.
Ik heb met verschillende teachers gesproken die zelf naar andere scholen zijn geweest om workshops te geven. Ze werken niet allemaal meer op New Horizon maar hebben, met z’n zessen, contact met elkaar. Geweldig om te horen dat dit gebeurd. We hebben met elkaar gesproken over hoe verder en wat ze nodig hebben. Het lijkt me een goede keuze, om ze, van het geld dat ik van Kopwerk heb gekregen, allemaal een Handbook, een Teacher’s Book en de boeken Fun at Nursery, Fun with Phonics en Fun with Grammar te geven. Als ze gratis een workshop verzorgen wil ik ze hun reiskosten vergoeden. Ik super blij met hun keuze om dit programma verder te verspreiden!
Tot slot nog even dit: MTN, de provider van telefoon en internet, heeft er kennelijk voor gekozen dat Facebook en What’s App het (even) niet meer doet. En ik maar denken ‘waarom reageert niemand?’ Volgens zeggen zou dit zijn om te voorkomen dat onderling met verkiezingsuitslagen wordt geknoeid en zo…… Wie kiest daar nou voor……
Groeten van Ineke
Tussen de Ugandezen
Donderdag en vrijdag gaf ik een tweedaagse training in Muguluka op uitnodiging van de Henry van Straubenzee Memorial Charity. In 2002 zou Henry, een jongen uit Engeland, naar Uganda komen om daar een paar maanden als vrijwilliger te werken. Voordat hij vertrok kwam hij echter om bij een verkeersongeval. Zijn ouders stuurden een bericht naar Uganda en kregen een bericht van medeleven terug vanuit de kerk en school in Uganda waar Henry naar toe zou gaan. Dit raakte de familie en ze besloten om tijdens de begrafenis een collecte te houden om een lokaal te kunnen bouwen voor de school. Ze hadden genoeg geld opgehaald voor meerdere lokalen. Van het een kwam het ander en inmiddels is het uitgegroeid tot een organisatie die ruim 40 scholen in Uganda steunt. Twee van deze scholen hebben de de materialen van Jolly Phonics gekregen en voor de teachers van deze scholen is deze training georganiseerd. Het is de bedoeling dat het vanuit deze twee scholen verspreid wordt over de andere scholen.
Woensdag word ik opgehaald door Douglas, de Ugandese manager bij de organisatie. Hij is ruim een half uur te vroeg! Dat verwacht je niet in Uganda en ik ben nog niet helemaal klaar. Later vertelt Douglas dat hij door verschillende kinderen van Noah’s Ark is ondervraagd is waar hij aunti Ineke mee naar toe neemt. Hoezo nieuwsgierig? Om een uur of drie zijn we in Muguluka en nadat we beide scholen bekeken hebben brengt hij me naar mijn huis voor 2 dagen. Het huisje staat op het terrein van een school van de organisatie en er wonen meerdere mensen die voor de school werken.
Er is geen stromend water, maar er staan al jerrycans met water voor me klaar. Voor boodschappen is gezorgd. En er staat zelf een potje Nescafe. Ik ga spaghetti koken en een paar kinderen komen kijken hoe ik dat doe. De Ugandezen koken op houtskool, maar gelukkig staat er in mijn huisje een gasfles. Ik kook maar lekker veel, want ik heb zo het idee dat de kinderen hopen dat ze ook wat krijgen. Dat blijkt te kloppen.
Wat er niet is, is beddengoed. Daar had ik eigenlijk wel op gerekend. Gelukkig is het matras zo te zien nieuw en is het warm… Buiten, achter het huis is een afgeschermd hoekje, de badkamer, en een pitlatrine. Voordat ik me ga wassen kijk ik wel even of er kinderen rond lopen, want ik kan me er iets bij voorstellen dat het interessant is om te kijken of de muzungu overal zo wit is.
De training verloopt goed. De teachers zijn geïnteresseerd en willen graag leren. Waarom Jolly Phonics? Wat is er anders? Hoe werkt het? Hoe spreek je de sounds, de klanken, uit? De sfeer is goed en we hebben plezier met elkaar. Het is elke keer weer mooi om te zien hoe ze reageren op de interactieve en meer speelse werkvormen. Learning by doing: leren door te doen. Learning with fun: leren met plezier! De teachers geven aan dat ze veel geleerd hebben en er mee aan de slag gaan. En daar doe ik het voor.
Onderweg is duidelijk te merken dat het verkiezingstijd is. We passeren trucks, volgeladen met mensen die campagne voeren voor één van de kandidaten. Of ze hier echt achter staan is nog maar de vraag. Er is veel werkeloosheid en er worden werkelozen gevraagd om voor een klein bedrag campagne te voeren. Meestal loopt er een groep mensen mee. Via luidsprekers worden de mensen opgeroepen om te stemmen. Het is van verre te horen. Aanstaande donderdag wordt de president gekozen. Later volgen verkiezingen voor district hoofden en hoofden in de dorpen.
Zaterdag ben ik bij Betty geweest. De bouw van de nieuwe lokalen vordert gestaag. Het grootste probleem zijn de financiën. Ik mag haar een bijdrage aanbieden namens de vriendinnen en namens Kopwerk. Ze is er erg blij.
22 februari beginnen de scholen eindelijk weer. In Uganda gaan veel kinderen naar een boarding school (intern) en omdat er na de verkiezingen een risico op onrust is, is het begin van het schooljaar 3 weken uitgesteld. Het voordeel voor mij is dat ik de gelegenheid heb om, voordat het schooljaar begint, trainingen te verzorgen, zodat de scholen er aan het begin van het jaar meteen mee kunnen beginnen.
Wat niet echt meewerkt is het netwerk. De verbinding is vaak slecht. Bovendien heb ik problemen met mijn laptop, maar het lijkt nu goed te gaan …..
Groeten van Ineke.
PS. Reismee zou het erg leuk vinden als jullie mij fotoruimte geven, maar ik heb nog ruimte voor ruim 5000 foto's. Dus meer dan genoeg!!!
Back in Uganda
Zaterdag vertrok ik voor de zevende keer naar Uganda. Dankzij mijn collega's op de Verrekijker is het mogelijk om voor vier weken weg te gaan. Ik krijg nog steeds vragen van scholen of ik een training wil komen geven, met name op het gebied van leren lezen met de methode Jolly Phonics. En dat doe ik graag. Met deze methode leren de kinderen echt lezen.
Gelukkig mag je naar Uganda veel bagage meenemen: 46 kilo. Ik heb ook deze keer weer gratis boeken gekregen van Jolly Learning. Mijn zus Greet heeft bij Ikea alle bruine poppen opgekocht, dus de koffers vol krijgen is geen enkel probleem. Met Kerst heb ik van Kopwerk een bijdrage gekregen om in Uganda te besteden.
Mijn trouwe chauffeur Alice brengt me weer naar Schiphol. Super toch, zo,n zus. Ook Marjanna en Karin gaan weer gezellig mee.
Zondagochtend 4 uur loop ik de aankomsthal uit op het vliegveld van Entebbe. Geen vertraging deze keer, geen bommelding, ik heb alle bagage en ik ben zelfs te vroeg. Alles gaat deze keer voorspoedig. Er staat nog niemand om me op te halen, maar die zal zo wel komen, zeg ik tegen de taxichauffeurs die mij aanspreken. Maar na een half uur is er nog niemand, er lijkt toch iets mis te gaan. Toch maar iemand bellen. Maar om een of andere reden laat mijn telefoon ineens geen Ugandese contacten meer zien. Ook niet als ik mijn Ugandese simkaart er in doe. Maar voor elk probleem is er een oplossing: op de site van Noah,s Ark het nummer van Piet opzoeken en hem wakker bellen. Dat lukt, Piet zoekt het en belt even later terug: degene die mij op zou halen lag nog lekker te slapen en dacht dat ik 's middags kwam. Gelukkig weet ik waar ik heen moet en n kan ik de taxichauffeur, die geholpen heeft om iemand met internet te vinden, blij maken met een ritje. Om 7 uur lig dan toch in bed.
Als ik om 11 uur de deur open doe wordt ik al gauw door een groepje kinderen gespot.en regent het knuffels, vragen en opmerkingen. 's Middags in de kerk zeggen de kinderen bij de testemonies: 'I thank God aunti Ineke is back.' Wat wil je nog meer, het voelt weer als thuiskomen. Iedereen wil ook graag weten hoe het met Reny, Suzannah en baby Thirza is. Ik show menig keer de foto's op mijn telefoon.
Vandaag doe ik boodschappen in Mukono, koop airtime en bel veel mensen en maak plannen. De eigengemaakte boeken zijn weer gekopieerd en kan ik morgen ophalen in Kampala. Ik heb ook een dongel geregeld, maar mijn laptop werkt niet mee en dus zit ik alles over te typen op mijn telefoon. Ondertussen vraag ik me af of dat ook anders kan en vind ik het nu welletjes. Volgende keer maar weer foto's.
Groeten van Ineke
Cram - pass - forget
Stampen – de test / het examen doen – vergeten. Helaas is dit vaak de manier van werken op veel scholen in Uganda. De laatste weken van een termijn is iedereen in de ban van ‘the exams’. Het halen van de examens lijkt het voornaamste doel van het onderwijs. Helaas is het gevolg ook dat het meeste daarna weer vergeten worden. ‘Stampen’ hoeft niet altijd verkeerd te zijn, maar op deze manier heeft het geen zin. Deze week liet Edward te resultaten van het onderzoek onder leerlingen van P4 zien. Ze moesten opdrachten op het niveau van P3 doen. Op elke vraag kon 0, 1 of 2 punten behaald worden. De nullen waren overduidelijk in de meerderheid. In een magazine las ik een artikel over een ander onderzoek op het gebied van lezen. Kinderen van begin P3 moesten een tekst op het niveau van P2 lezen. Slechts 1 op de 10 kan het goed lezen! Bedroevend! Er is echter ook een positieve kant. Door dit soort onderzoeken wordt men er zich meer en meer van bewust dat er iets moet veranderen en dat dit begint met het goed leren lezen want goed kunnen lezen heb je ook bij alle andere vakken nodig. Veranderen begint bij bewustwording dat er iets moet veranderen. Op verschillende gebieden zijn mensen hiermee bezig en op zoek naar oplossingen.
Gelukkig dat we op New Horizon een ander beeld zien! De kinderen leren lezen! De leerkrachten maken zelf examens, omdat de examens die te koop zijn, gericht zijn op het herkennen van woorden in plaats van het kunnen lezen dat staat haaks op onze visie.
Vorige week sprak ik Rebecca. Ze werkte vorig jaar nog op New Horizon, maar nu ergens anders. Op haar nieuwe school is zij verantwoordelijk voor het leesonderwijs en inmiddels zien ze ook hier de positieve resultaten! Hetzelfde geldt voor Ruth. Samalie werkte hier op de Nursery en nu in Seeta, waar zij verantwoordelijk is voor het leren door spelen. We missen ze hier op school, maar het is super om te horen hoe ze wat ze hier geleerd hebben verder brengen naar andere scholen!
Deze week ben ik nog op drie scholen geweest voor een workshop. Op Nezikokolima ging het om een vervolg, zij zijn al eerder met Jolly Phonics begonnen. Op de andere scholen was ik voor de eerste keer. Naast het hoe en waarom van de methode besteed ik aandacht aan actief leren, met fun (plezier) en interactie tussen de leerkrachten en de leerlingen. In tegenstelling tot leerstof-overgietend onderwijs. Tutor Joan ging een paar keer met me mee, want zij wil het zelf ook verder kunnen brengen.
Dinsdag zou ik in Kampala opgepikt worden door iemand die regelmatig voor Joan rijdt. Ik moest boeken ophalen bij het copy centre en iets afgeven. Door een misverstand was hij te vroeg (best bijzonder hier) en we besloten dat we nog wel even wat konden drinken. En dat hadden we beter niet kunnen doen, want toen we terug kwamen bij de auto had deze een wielklem en waren we dus toch weer laat…
Terwijl ik dit typ schrik ik me trouwens rot, want er komt een salamander ‘uit de lucht’ vallen en landt naast mijn laptop. Hij schrok trouwens zelf ook en zit inmiddels onder de bank. Hij woont al een tijdje bij me en dat is op zich prima, maar er zijn grenzen ….. Daarna komt Isiah langs: ‘Shall I sing a song for you?’ (Zal ik een liedje voor je zingen?) Leuk toch? Dat zijn de dingen die ik ga missen, want de laatste dagen in Uganda zijn voor mij alweer aangebroken. Dinsdagochtend om 5 voor 4 vlieg ik alweer terug naar Nederland, waar ik om kwart over 5 hoop aan te komen. Weer tijd dus om hier afscheid te nemen, het grootste nadeel van mijn dubbelleven.
Ik heb weer veel geleerd en zal dat niet vergeten!
Groeten van Ineke.
Taal
Een Ugandees recogonised (herkent) iemand, schrijft op het blackuboard (schoolbord), gebruikt de juiste techunic, vliegt in een olopleane, noemt Job Jobo, Vivian Viviani, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Hier en daar wordt een klinker toegevoegd en dat heeft te maken met hoe woorden uitgespraken in de lokale taal. Verder kent het Luganda de r niet en wordt deze vaak verward met de l.
Als je een Ugandees vraagt: ‘You didn’t like it?’ en hij antwoord ‘yes’ bedoelt hij dat hij het inderdaad niet leuk vond. Wij zouden antwoorden met ‘nee’. Als een kind met ‘yes’ antwoord als je vraagt of hij dat niet meer wil doen, bedoelt hij dus dat hij het niet meer zal doen. Snap je? Soms best verwarrend.
De taal van de tijd is en blijft, laten we zeggen, verwarrend. Dat iemand te laat komt kan komen doordat sommige getallen lijken op andere getallen in het Luganda. Maar meestal bedoelen ze gewoon ‘Afrika of Ugandese tijd’ en dat betekent dat ze later komen dan ze zeggen. Een voorbeeld: Vrijdag ging ik naar Shimooni teacher college. Ik zou meerijden met Joan de tutar van het coördinatie centrum voor scholen in Seeta en had afgesproken dat ik daar om 8 uur zou zijn, want om 9 uur zou ik mijn verhaal doen. Om kwart over 7 belde ze dat iemand me op zou komen halen bij Noah’s Ark. Hij kwam om kwart voor negen. Ik vroeg hoe ver het was naar Shimooni. 35 kilometer en een paar minuten na 9 zouden we er zijn. Dat dat niet ging lukken was wel duidelijk, het zou al knap zijn als we dan in Seeta waren. Als je vraagt waarom ze later komen dan gezegd is het antwoord: ‘Afrika tijd, hè? De anderen komen ook te laat, dus als wij op tijd komen zijn we te vroeg.’ Logisch hè? Uiteindelijk waren we er tegen tienen. Er zaten al wat mensen, maar de meesten druppelden nog binnen. Op de tafel lag een rooster voor de dag: tussen 8 en half negen werd iedereen verwacht en om half 9 was ik aan de beurt ……. Om ongeveer half 11 werd de bijeenkomst geopend en werd er gevraagd om ter wille van de tijd een beetje op te schieten….. Nadat iedereen thee had gehaald kon ik om 11 uur beginnen …….. Nou ben ik er inmiddels wel aardig aan gewend dat men hier anders met tijd omgaat en ga ik gewoon aan het werk en zie wel wanneer ze komen, maar in dit geval had ik ’s middags een afspraak om de Secondary school van New Horizon en daar wilde ik wel graag op tijd komen. Na een overigens geslaagde bijeenkomst met o.a. andere tutors, bracht de chauffeur me terug en was ik op tijd voor de volgende afspraak, ondanks het feit dat hij onderweg stopte voor 2 minuten, en kwam vragen of het erg was als het nog 5 minuten duurde, en 2 + 5 hier ongeveer 30 is. ’s Middags begon de bijeenkomst overigens wel op tijd!
Vorige week zat ik achterop een boda, toen deze begon te pruttelen en er mee stopte. Die taal begrijp ik inmiddels. De benzine was (bijna) op en dan doe je het volgende: je legt de boda op z’n kant zodat het laatste restje in de tank gebruikt kan worden. Ik zei dat ik het laatste stukje wel zou lopen, dan kon de boda chauffeur terug rijden naar een pomp. Hij vroeg of ik eerst nog even een Nederlands berichtje wilde vertalen. Het bericht was ‘hoe veilig is jouw huis?’, verstuurd door een Nederlandse vriend die in de beveiliging werkt, naar aanleiding van een inbraak. Kennelijk was deze man vergeten dat ze in Uganda geen Nederlands spreken. En misschien had hij beter kunnen vragen ‘hoe vol is jouw tank?’.
Ineke is voor veel mensen een wat vreemde naam en vaak moet ik hem herhalen. Veel mensen noemen me Inek. Toen ik in Kenia was moesten ze lachen toen ik mijn naam noemde. In één van de lokale talen daar betekent Ineke geit en in een andere taal testikel. Toch vindt niet iedereen het moeilijk, omdat het, in weer een andere taal, erg lijkt weer op chineke en dat betekent ‘o, mijn god’. Zelf ben ik blij dat de mensen hier naast een Ugandese naam ook een Engelse naam hebben, want de Ugandese kan ik maar moeilijk onthouden.
Maandag riepen de kleuters opgewonden dat ze ‘a patrick’ in de bomen rondom de school hadden gezien. ‘Vast een Ugandees woord voor aap of zo’, dacht ik keek of ik ook wat zag. Een Ugandees zag het aan en vroeg waar ik naar keek, wat een ‘patrick’ was. Geen enkele volwassene bleek het woord te kennen. De kinderen wisten het gelukkig wel: ‘He moves like a gorilla, has big eyes, a knife at his leg and he is wearing no clothes.’ (Hij beweegt als een gorilla, heeft grote ogen, een mes aan zijn been en hij draagt geen kleren). Duidelijk toch?
Taal: het blijft boeiend!
Groeten van Ineke